Posts

Олон улсын санхүү менежмент Лекц 9

Лекц – 9 Монгол Улсын валютын систем, үүсэл хөгжил Монгол Улсын мөнгөн гүйлгээний системийн нэг бүрэлдэхүүн хэсэг нь валютын систем мөн. Улсын валютын нөөцийг бий болгох, зарцуулахтай холбогдсон валют – санхүүгийн харилцааг төрөөс зохион байгуулах, зохицуулах тогтолцоог валютын систем гэнэ. Валютын системийн үндэс нь улсын мөнгөн тэмдэгт – үндэсний валют – төгрөг юм.             Хувьсгалын өмнөх Монгол оронд өөрийн үндэсний валютын систем байсангүй. 1924 онд Монголын худалдаа, аж үйлдвэрийн банк (Монгол банк)-ийг байгуулж, 1925 онд үндэсний мөнгөн тэмдэгт төгрөгийг гүйлгээнд оруулж, 1930 он гэхэд гадаад худалдааны болон валютын онц эрхийг улсын гарт төвлөрүүлж чадснаар үндэсний валютын систем үүсч хөгжих болсон байна. Гэвч социализмын үеийн буюу 1930-1990 оны үеийн валютын систем нь төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн зарчимд тулгуурласан, түүнд үйлчилсэн хязгаарлагдмал үйл ажиллагаа бүхий хаалттай тогтолцоотой байсан. Төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн ...

Лекц – 11 Олон Улсын Төлбөр Тооцооны Банк

Лекц – 11 Олон Улсын Төлбөр Тооцооны Банк Олон улсын валют – санхүүгийн байгууллагын хүрээнд Олон улсын төлбөр тооцооны банк (Bank for International Settlement - BIS) чухал байр эзэлдэг болно. Тус банк нь дэлхийн анхны олон улсын санхүүгийн байгууллага юм. Белиги, Их Британи, Герман, Итали, Франц, Япон улсын Засгийн газар хоорондын (түүхэнд Гаагын хэлэлцээр гэж нэрлэсэн) хэлэлцээр болон эдгээр орнуудаас Швейцарьтай тохиролцсон конвенцийн дагуу 1930 онд Олон улсын төлбөр тооцооны банк (ОУТТБ)-ыг байгуулжээ. Тус банкны төв нь Швейцарийн Базель хотод байрлана. Тус банкны төлөөлөгчийн газар Гонконг Мексикт ажиллаж байна. Банкны дүрмийн санг бүрдүүлж үүсгэн байгуулагчид нь эдгээр орнуудын төв банк юм. Хэдийгээр Швейцарыг байрладаг боловч тус банк нь тухайн орны банкны хууль тогтоомжид захирагдахгүй. Швейцарийн Засгийн газартай байгуулсан тусгай конвенцоор ОУТТБ-ны эрх зүйн байдлыг зохицуулсан ажээ. 1931-1932 онд ОУТТБ-ыг байгуулсан хэлэлцээрт 19 орны төв банк нэгдсэн байжээ. Одоо д...

ЛЕКЦ– 15 Хөдөлмөрийн эрх зүйн зохицуулалт

Хөдөлмөрийн эрх зүйн зохицуулалт Хөдөлмөрийн гэрээний дараах өвөрмөц төрлүүд байна.  - Ажил албан тушаал хавсарч ажиллах - Ажил албан тушаал хосоллон ажиллах - Ажил албан тушаал орлож ажиллах - Ачааллыг нэмэгдүүлэх - Зэрэгцсэн хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах Ажил албан тушаал хавсарч ажиллаж байгаа үед ажил үүргүүд нь тус тусдаа орон тооны байдаг. Энэ утгаараа орон тооны ажилтан 2 өөр цалин хөлс авах боломжтой байдаг. Хавсарч байгаа ажлын цаг нь үндсэн  ажилын цагт багтдаг. Иймээс уг зохицуулалтыг тэр бүр хэрэглэхболомжгүй юм. Ажил албан тушаал хосолж байгаа үед ажил үүрүүд нь нэгэн орон тоогоор хязгаарлагдах бөгөөд энэ утгаараа ажилтан нэг л орон тооны цалин хөлс авна. Гэхдээ дангаараа хийж байгаагаас илүү авна. Уг зохицуулалтыг нэг мэргэжлийн хэд хэдэн мэргэшлийн хүрээнд мөн дарааллаад хийгддэг ажил үүргийн хувьд хэрэглэдэг бөгөөд энэ нь ажил олгогчид орон тоо хэмнэх бололцоог олгодог. Орлож ажиллах зохицуулалт нь тухайн байгууллагын удирдах албан тушаалын оро...

Лекц14 Бизнесийн эрх зүйн харилцааны оролцогчдын эрхийн хамгаалалт

Бизнесийн эрх зүйн харилцааны оролцогчдын эрхийн хамгаалалт - Эрх зүйн  хамгаалалтын зорилго, арга  - Аргагүй хамгаалалт  - Гарцаагүй байдлын улмаас хийсэн үйлдэл  - Өөртөө туслах 1.        Эрх зүйн   хамгаалалтын зорилго, арга Аливаа эрх зүйн харилцаанд оролцогч нь нийгмийн харилцаанд оролцох явцад түүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдөх явдал элбэг тохиолдоно. Ийм нөхцөлд төрийн байгууллагын тусламжийг авч, өөрөөр хэлбэл хууль сахиулах байгууллага болох цагдаа, прокурор, шүүх, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх болон захиргааны холбогдох байгууллагад мэдэгдэн эрхээ хамгаалж болно. Иргэний эрх зүйн хамгаалалтын хэлбэр болон өөрийгөө хамгаалах үйлдлүүд нь дараах гурван аргаар дамжин хэрэгжих боломжтой юм. 1.        Аргагүй хамгаалалт 2.        Гарцаагүй байдлын улмаас хийсэн үйлдэл 3.        Өөртөө туслах Дээрх 3-н аргаар хязгаарлан...

Татвар Лекц 15

Лекц – 15 Нийгмийн даатгалын шимтгэл Нийгмийн даатгалын тухай хууль нь 1994 онд батлагдсан, 6 бүлэг, 33 зүйлтэй болно. 2008.05.08нд нилээд хэмжээний өөрчлөлт орсон. Хуулийн зорилт нь нийгмийн даатгалын төрөл, хэлбэр, хамрах хүрээг тогтоож, нийгмийн даатгалд даатгуулж шимтгэл төлөх, нийгмийн даатгалын санг бүрдүүлэх, зарцуулах болон нийгмийн даатгалын байгууллага, нийгмийн даатгалын байгцаагчийн үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг тодорхойлж, тэдгээрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино. Нийгмийн даатгал нь иргэн /цаашид даатгуулагч гэх/ болон төр, аж ахуй нэгж, байгууллагаас зохих журмын дагуу шимтгэл төлж, нийгмийн даатгалын сан бүрдүүлэх, даатгуулагч өндөр наслах, хөдөлмөрийн чадвараа түр алдах, өвчлөх, ажилгүй болоход өөрт нь тэрчлэн даатгуулагч нас барахад түүний асрамжинд байсан хүмүүст хууль тогтоомжинд заасан тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр өгөх агуулга бүхий нийгэм эдийн засгийн арга хэмжээ мөн.          ...