Хөрөнгө оруулалтын шинжилгээ Лекц 2

-

ЛЕКЦ 2
Хөрөнгө оруулалтын ангилал ба бүтэц
Хөрөнгө оруулалтыг ашиглаж буй чигэлэлээр нь үйлдвэрлэлийн ба үйлдвэрлэлийн бус гэж ангилж үздэг. Үйлдвэрлэлийн хөрөнгө оруулалт нь пүүс компанийг хөгжүүлэхэд чиглэдэг бол үйлдвэрлэлийн бус н нийгмийн салбарыг хөгжүүлэхэд чиглэгдэнэ.
Үндсэн капиталын нөхөн үйлдвэрлэлийн хэлбэрүүдээр хөрөнгө оруулалт ялгаатай байдаг. Үүнд:
-       Шинэ барилга
-       Ажиллаж байгаа пүүс компанийн техник зэвсэглэмж ба шинэчлэлт
-       Ажиллаж байгаа пүүс компанийн өргөтгөл
-       Тоног төхөөрөмжийн сайжруулалт зэрэг болно.
Хөрөнгө оруулалт нь санхүүжилтын эх үүсвэрээрээ төвлөрсөн ба төвлөрсөн бус гэж ангилагдана. Хөрөнгө оруулатын ашиглалтын үр ашиг нь түүний бүтцээс ихээхэн хамаардаг. Хөрөнгө оруулатын бүтэц нь дараах төрлүүдэд хуваагдана. Үүнд : технологийн, нөхөн үйлдвэрлэлийн, салбарын болон орон нутгийн гэх мэт.
Хөрөнгө оруулалтын нөхөн үйлдвэрлэлийн бүтцэд:
Үндсэн капиталын нөхөн үйдвэрлэлийн хэлбэрүүдийн нийт төсөвт өртөг дэх хөрөнгө оруулалтын харьцаа ба түүний хуваарилалтыг ойлгоно. Энэ шинэ барилга, шинэчлэлт, ажиллаж буй пүүс компанийн техникийн зэвсэглэмж, үйлдвэрийн өргөтгөл, сайжруулалт зэргийн нийт дүнд хөрөнгө оруулалтын эзлэх хувь хэмжээ ямар байгааг харуулдаг.
Нөхөн үйлдвэрлэлийн бүтцийг боловсронгуй болгох гэдэг нь ажиллаж байгаа үйлдвэрийг шинэчлэх, техникийн шинэчлэл хийхэд зориулж байгаа хөрөнгө оруулалтын хэмжээг нэмэгдүүлэх явдал юм. Үйлдвэрийн газрын шинэчлэлт ба техникийн зэвсэглэмж нь тухайлбал:
1-рт: үйлдвэрийн нэмэгдэл хүчин чадлыг ашиглалтанд оруулах хугацааг хорогдуулах
2-рт: хөрөнгө оруулалтын хувийн жинг тодорхой хэмжээгээр бууруулах зарэг нилээд олон шалтгаанаар шинэ барилгаас үлэмж ашигтай байдгийг онол ба практик нотолж байна.
Улс орны хэмжэн дэх хөрөнгө оруулатын эдийн засгийн үр ашиг нь салбарын болон бүс, орон нутгийн хөрөнгө оруулалтын бүтцээс ихээхэн хамаардаг.
Хөрөнгө оруулалтын салбарын бүтцэд:
Энэ бүтцэд ерөнхийдөө эдийн засгийн бодит салбаруудын хөрөнгө оруулалтын харьцаа, түүний хувиарлалтыг ойлгодог. Үүнийг боловсронгуй болгоно гэдэг нь нийт эдийн засгийн бодит салбарын түвшин дэх шинжлэх ухаан техникийн дэвшлийг хурдасгах явдлыг хангах, салбаруудыг хурдацтай, тэнцвэртэй хөгжүүлэхэд оршино. Хүснэгт №т1,2,2-т хөрөнгө оруулалтын капиталын бүтцийг хийсвэр жишээгээр харуулав.




Хөрөнгө оруулалт
/эдийн засгийн бодит салбаруудаар, %-иар/
2007
2008
2009
2010
2011
2013
Хөрөнгө оруулалт /нийт /
Үүнээс:
Аж үйлдвэр
Үүний дотор:
-       Цахилгаан эрчим хүч
-       Нүүрс
-       Нефт
-       Хар төмөрлөг
-       Хими
-       Металл
-       Болосвруулалт
-       Барилгын
Материалын
Үйлдвэрлэл
-       Хөнгөн үйлдвэр
-       Хүнс
Барилга
Хөдөө аж ахуй
Тээвэр
Холбоо
Худалдаа, нийтийн хоол
Материал, техникийн
Хангамж, борлуулалт
Орон сууцны барилга
Үйлдвэрлэлийн бусад салбар

100,0
41,3

4,9
2,1
14,7
2,3
2,3

4,9


1,6
1,0
2,7
2,7
10,8
8,2
0,6


1,0
21,7
133

100,0
37,0

5,0
1,8
13,9
2,0
1,7

4,5


0,9
0,6
3,0
2,4
7,9
10,4
0,6


0,9
23,1
17,7

100,0
32,3

4,7
1,6
11,4
1,7
1,5

3,6


1,1
0,5
2,6
3,3
5,0
11,9
0,9


1,6
23,7
21,3

100,0
34,4

5,2
1,7
12,7
2,0
1,6

3,1


1,0
0,3
2,7
2,5
3,5
13,2
1,4


2,0
22,8
20,2

100,0
34,8

6,0
1,7
13,2
1,8
1,7

3,4


0,8
0,3
2,7
4,0
2,9
13,5
1,78


2,0
20,3
20,7

100,0
36,5

7,7
1,7
14,0
1,7
1,7

2,9


0,7
0,2
2,8
4,0
2,5
15,4
2,5


2,1
18,7
18,3
Дээрх хүснэгтээс харахад эдийн засгийн бодит салбаруудын хөрөнгө оруулатын чиг хандлага, өсөлт бууралтын динамик, улс орны хэмжээн дэх хөрөнгө оруулалтанд ямар салбарын хөрөнгө оруулалт гол хувийн жин эзэлж байгааг харж болно.
Хөрөнгө оруулалтын нутаг дэвсгэрийн бүтэц гэдэгт
Эдийн засгийн тусгай район, бүс, орон нутгийн хөрөнгө оруулалтын нийт дүнгийн харьцаа ба хуваарилалтыг ойлгоно. Хөрөнгө оруулалтын нутаг дэвсгэрийн бүтцийг боловсронгуй болгоно гэдгийн гол санаа нь улс орны хэмжээнд эдийн засаг ба нийгмийн хамгийн их үр дүнд жигд хүрэх явдал юм.
Хөрөнгө оруулалт, ялангуяа бодит хөрөнгө оруулалт нь улс эдийн засаг, аж ахуйн нэгжүүдийн хөгжилд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг бөгөөд энэ нь дараах зйүлүүдийн үндэс болно. Үүнд:
-       Өргөтгөсөн нөхөн үйлдвэрлэлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх ба пүүс компанийн үйллдвэрлэлийн үндсэн капиталыг системтэйгээр шинэчлэх
-       Шинжлэх ухаан техникийн дэвшлийг түргэтгэх, бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулах
-       Нийгмийн үйлдвэрлэлийн бүтцийн өөрчлөлт ба эдийн засгийн бодит салбаруудыг тэнцвэртэй хөгжүүлэх
-       Аж үйлдвэрийн түүхий эдийн баазыг байгуулах
-       Дээд ба дунд сургууль, иргэний барилга, эрүүлийг хамгаалахыг хөгжүүлэх
-       Ажилгүйдлийн асуудлыг уян хатан шийдвэрлэх
-       Байгаль орчныг хамгаалах болон бусад зорилгод хүрэх зэрэг болно.

Popular posts from this blog

Бизнесийн харилцаа Лекц 1

-
ЛЕКЦ 1 Бизнесийн тухай ойлголт, бизнесийн төрөл хэлбэр      “Бизнес гэдэг нь хэрэглэгчдийн эрэлтийг хангах ашиг олох зорилгоор хуулийн хүрээнд явуулж буй ажил хэрэгч хүмүүсийн ажлын харилцааны нэгдлийг хэлнэ”. Бизнесийн зорилго нь байгууллага хувь хүнд хүрэхээр тэмүүлж байгаа эцсийн үр дүн юм. Шинж чанар, хөгжлийн түвшин бизнесийн байдлаасаа хамаарч бизнесийн зорилго нь янз бүр байж болно. Үүнд: Ашиг олох Бизнесийг хөгжүүлэхэд шаардлагатай нөөцийг бүрдүүлэх Нийгэмд шаардлагатай бүтээгдэхүүн үйлчилгээг гаргах Зах зээлд тодорхой салбарт тэргүүлэх байр суурь эзлэх Хэрэглэгчдийн эрэлтэд нийлүүлэх Бизнесийн зорилгоос үүдэн зорилгоо дэвшүүлнэ. Зорилго нь ажиллагааны тодорхой чиглэлийг тодотгодог бол зорилт, зорилгын чанар, тоо, цаг хугацаагаар тодорхойлогддог байна. Зорилго зорилтыг тодорхойлж өгснөөр нөөц, хүчин чадлыг оновчтой зарцуулж, илүү үр дүнтэй нягтралтай ажиллахад хүргэдэг. Бизнесийн төрлүүд: Энд үйл ажиллагааны 3 төрлийг авч...
Цааш нь »

Эрх зүй Лекц 1

-
Лекц - 1 Бизнесийн эрх зүйн тухай ойлголт Эрх зүй нь нийгмийн харилцааг зохицуулна. Эрх зүйн хэм хэмжээ гэдэг нь нийгмийн харилцааг зохицуулж хамгаалах зорилгоор тодорхой хүн ам нутаг дэвсгэр дээр заавал биелүүлж дагаж мөрдөхөөр төрийн эрх бүхий байгууллагаас тогтоосон буюу зөвшөөрсөн  хууль зүйн горимуудын цогц юм. Хэмж хэмжээ нь - Монгол улсын үндсэн хууль  - Монгол улсын нэгдэн орсон олон улсын гэрээ  - Хуулиуд  - Хэмж хэмжээний актууд / УИХ-н тогтоол ЗГ-н шийдвэр / Бизнес нь  - Ашгийн төлөө явуулж байгаа үйл ажиллагаа - өөрөө эдлэхийн тулд биш бусдад үнэ төлбөртэй явуулахын тулд үйлдвэрлэж үйлчилдэг. - үйл ажиллагааг байнга тогтвортой явуулдаг байх ёстой. Бизнесийн эрх зүй нь Бизнесийн эрх зүй бол хуульд заасан үндэслэлийн дагуу ашигийн төлөө бараа үйлдвэрлэл ажил үйлчилгээг тогтвортой эрхлэх зохион байгуулах төрөөс оролцож зохицуулах явцад бизнес эрхлэгчдийн хооронд болон бизнес эрхлэгчид ба бусад этгээдийн хооронд үүссэн...
Цааш нь »

Лекц14 Бизнесийн эрх зүйн харилцааны оролцогчдын эрхийн хамгаалалт

-
Бизнесийн эрх зүйн харилцааны оролцогчдын эрхийн хамгаалалт - Эрх зүйн  хамгаалалтын зорилго, арга  - Аргагүй хамгаалалт  - Гарцаагүй байдлын улмаас хийсэн үйлдэл  - Өөртөө туслах 1.        Эрх зүйн   хамгаалалтын зорилго, арга Аливаа эрх зүйн харилцаанд оролцогч нь нийгмийн харилцаанд оролцох явцад түүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдөх явдал элбэг тохиолдоно. Ийм нөхцөлд төрийн байгууллагын тусламжийг авч, өөрөөр хэлбэл хууль сахиулах байгууллага болох цагдаа, прокурор, шүүх, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх болон захиргааны холбогдох байгууллагад мэдэгдэн эрхээ хамгаалж болно. Иргэний эрх зүйн хамгаалалтын хэлбэр болон өөрийгөө хамгаалах үйлдлүүд нь дараах гурван аргаар дамжин хэрэгжих боломжтой юм. 1.        Аргагүй хамгаалалт 2.        Гарцаагүй байдлын улмаас хийсэн үйлдэл 3.        Өөртөө туслах Дээрх 3-н аргаар хязгаарлан...
Цааш нь »